نایاب ترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 290

آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

اُرس و پرس(پرسش و پاسخ)

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

دو به دو-دو تا دو تا

دُوال بازی کردن-حقه بازی کزدن-فریب به کار بردن

اشتر گربه(چیزهای نامتناسب با هم)
خوش قلق-رام-خوش خوی
پشت-نسل-فرزندان

داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن

حبه-پاره ی شکسته از قند یا نبات

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

 

پادرمیانی کردن-میانجی گری کردن
آنجا رفتن که عرب نی انداخت(به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن)

توپ-پرشده-کامل-بی نیاز

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن
جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن

آشنایی دادن-خود را معرفی کردن

چاک کردن-نگا. چاک دادن

تر و فرز-چست و چابک

درشت-حرف زشت-دشنام
زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

چرمی-از جنس چرم

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

بزنگاه-نقطه ی ضعف-سر وقت-موقع حساس-زمان مناسب

آتشی شدن(از کوره در رفتن)

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

دو پهلو حرف زدن-مبهم سخن گفتن

جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی

 

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

چین خوردن-چروک شدن

خود را خوردن-رنج بردن

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

در کردن-شلیک کردن-خالی کردن

زلف گذاشتن-موی خود را بلند کردن

دست دادن-پیش آمدن

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن

 

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

 

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

پیشنماز-کسی که پیشاپیش دیگران نماز می خواند و دیگران به او اقتدا می کنند

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار

اشک خنک-گریه‌ی ساختگی
ذُق ذُق کردن-تیر کشیدن زخم-سوزش داشتن اندام دارای درد

 

خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی

 

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد
خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

انگشت‌شمار(کم، معدود)

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

جا افتادن-سر جای خود آمدن

 

داو-نوبت بازی

پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

بد قواره-بد ریخت-بد ترکیب

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)
امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن
تند رفتن-دور برداشتن-زیاده روی کردن-از حد خود تجاوز کردن

زیر پوش-جامه ی زیرین

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

با هم کنار آمدن-با هم ساختن

خرناس-نگا. خُرخُر

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

 
خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

بوگندو-آدم کثیف و بد بو
چاله میدان-نگا. چاله خرکشی

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

 

حرام و حرس-ریخت و پاش

زحمت کشیدن-کار کردن

خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

 

 

پشت به کوه اُحد بودن-پشت گرمی داشتن
به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن
دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

زیر چاق بودن-برای کاری آماده بودن-کاری را بلد بودن

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

از چشم افتادن-مورد بی مهری قرار گرفتن-بی‌اعتبار شدن

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن
اصلاح(تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان)

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن

خونسرد-آرام-بی خیال
تردستی-مهارت-شعبده بازی

آتشی شدن(از کوره در رفتن)

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

آدم شش‌درچهار(شخص کوچک اندام و ریزنقش)

 

راسته بازار-بازار راست و مستقیم

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

بیسار-فلان

رُک زده-زل زده-خیره شده

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

خوره-جذام-آکله

بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن
پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن
رگ ترکی-تعصب نژادی
زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن
دردسر-گرفتاری-سرگردانی

 

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

چو افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

تلنگ-یشکن-باد صدا دار-ضربه ی صدا دار

 

آبدار(سخت، شدید، سنگین)

البرز(بلندقامت، دلیر)

بور شدن-دماغ سوخته شدن-خجالت زده شدن
دور زدن-چرخیدن و تغییر جهت دادن

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن

تُف کار-بچه باز

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود
دست کم گرفتن-کم بها دادن-اهمیت ندادن-حقیر شمردن

آمدن(آغاز به کاری کردن)

خجالتی-کم رو-پرحیا

جهان پهلوان-بزرگ ترین پهلوان دنیا-پهلوان جهان

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

 

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن
فرض کنیم که

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن
چارقد قالبی-نوعی چارقد که آن را آهار می زدند تا راست و منظم بایستد

روی دست کسی ماندن-به فروش نرفتن-باد کردن

پشت و روی یک سکه-دو چیز به ظاهر متفاوت ولی در واقع مانند هم

جوجه خروس-جوان تازه به دوران رسیده

پیه آوردن-چاق شدن

جفت کردن کفش های کسی-بیرون کردن کسی از جایی

اِحلیل خوردن(فریب خوردن)

جلز و ولز-سوز و گداز

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

 
آکَل-آقای کربلایی
تُف به دهن-حیرت زده

دوره کردن-درسی را دوباره و سه باره خواندن-حلقه زدن به دور چیزی یا کسی

در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

راه به جایی نبردن-نتیجه ندادن-به جایی نرسیدن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

اَخ (به زبان کودکان)(بد، بدطعم)

زخم زبان-نیش زبان-آزردگی از سخن کسی
 

چَکه-شوخ و بذله گو

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

 

 

پزا-زود پخت شونده

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن
خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن

 
بوق کسی را زدن-از مقام افتادن-از دور خارج شدن

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

پیاله فروش-میخانه چی
خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد
استکانی زدن-می‌خوارگی اندکی کردن
ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن
پیاله زدن-می نوشیدن

 

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

دوام کردن-دوام آوردن

 
زیر تشکی-رشوه

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن

جَستن چشم-پریدن پلک چشم

 
 

بر پا-سرپا-استوار-بلند شوید !

آب از دریا بخشیدن(از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن)

توله سگ-در حالت تحقیر: بچه

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)
زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ

خط زدن-با خط کشیدن روی چیزی آن را باطل کردن
از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)
جِر زدن-دبه درآوردن-گردن نگرفتن-تقلب کردن در بازی
این کلاه آن کلاه کردن(قرضی را با قرض دیگری پرداختن، از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن، کلاه تقی را سر نقی گذاشتن)

زیر و زبر گذاشتن-اعراب گذاشتن بر حروف

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

خوش گوشت-آن که زخم تن او زود بهبود می یابد-خوش ادا-خوش اخلاق

 

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

از زیر سنگ در آوردن-چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن

دلگرم-علاقه مند-مشتاق

خر آوردن-بدبخت شدن

زرده ی کسی نبستن-موفق نشدن در کار-بی ثمر ماندن کوشش کسی

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

خوشی زیر دل کسی زدن-به بخت خود پشت کردن-موقعیت خوب را با ندانم کاری از دست دادن
 

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه
زنده بیوه-زنی که شوهرش بدون آن که او را طلاق داده باشد-او را ترک کرده است
دولت سرا-تعبیری احترام آمیز از خانه ی کسی

آفتاب به آفتاب-هر روز

زبان در قفا-زبان پس قفا
خوش گوشت-آن که زخم تن او زود بهبود می یابد-خوش ادا-خوش اخلاق
تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

 
چهره کردن-نگا. چهره شدن

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن
خام عقلی-حماقت-دیوانگی

چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

خدا کند-ای کاش
جوز علی-نامی با تحقیر برای صدا زدن کسی

حساب سازی-خرج تراشی-تقلب در حساب داری

 

خشک و خالی-مختصر و ناچیز

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی
ریم رام-رام رام-اسم صوت برای بیان آوای ساز و نوای موسیقی

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد

 

به بیراهه زدن-از بیراهه رفتن-از جاده ی اصلی منحرف شدن

بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن
 

تلَکه-پول یا چیزی که با فریب و چاپلوسی از کسی بگیرند

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند

ازراه‌نرسیده(در همان لحظه‌ی رسیدن، به مجرد ورود)

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

خشک کن-دستگاه گرفتن رطوبت و خشک کردن لباس و پارچه

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش
از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند

ته نشین-رسوب کرده

 

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

دله کردن-کسی را به دلگی عادت دادن

رو آمدن-به جایی رسیدن-ترقی کردن-ثروتمند شدن

 

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

اُرد کسی را خواندن(به حرف کسی گوش کردن، اهمیت دادن)

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا
دک و پوز-دهان و لب و دندان
داشتن-مشغول بودن
زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

امن و امان-بدون بیم و هراس

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

 
حلال وار-به صورت حلال
بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

اشک خنک(گریه‌ی ساختگی)
چشم شور-آن که چشم زخم زند
جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی
آفتاب گز کردن-ولگردی کردن
زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد

 
دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی

 
بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

دست کردن-دست فرو بردن

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

آلامد-باب روز-به‌رسم معمول

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

 

دبه خایه-مبتلا به فتق بیضه

 

دهن کسی آب افتادن-به طمع افتادن-میل شدید پیدا کردن

از پاشنه در آوردن-به هر گوشه و کنار سر کشیدن

پا روی دم کسی گذاشتن-کسی را آزردن و به کینه جویی برانگیختن

دق دلی-دق دل
پر گویی-روده درازی-پر چانگی

زبیل-آشغال-زباله

بیا و برو-دم و دستگاه-قدرت و حشمت

چانه-گلوله ی خمیر نان

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن
از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

خوش منظره-خوش نما-زیبا

دستمال کاغذی-قطعات کوچک کاغد که به جای دستمال پارچه ای به کار می برند

 

پولکی بودن-عادت داشتن به گرفتن رشوه-بدون پول کاری را انجام ندادن
خیط کردن-نگا. خیت کردن
آفتابی کردن(پدیدار کردن)

آقبانو-نوعی پارچه‌ی نخی نازک

پشت گوش انداختن-دیر انجام دادن-اهمیت ندادن-امروز و فردا کردن
 

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

 

 

بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ
خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

خلا-مستراح

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

روی خون افتادن زن آبستن-بچه انداختن
بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

دل آمدن-به چیزی تن در دادن

 

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

جفتک زن-لگد زن

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

تیار کردن-آماده کردن

پرچانگی کردن-پر گویی کردن-وراجی کردن

بخت-شانس-اقبال-شوهر

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

 

حلال و حرام کردن-پای بند نبودن به دستورات شرعی
دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

الفرار-گریز-بگریز !

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین
آب شدن و به زمین فرو رفتن(دود شدن و به آسمان رفتن)

بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن

خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

ریش پروفسوری-ریشی که فقط روی چانه یلند شده است
چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

خوش لباس-نگا. خوش پوش

اشتباه لپی(اشتباه لفظی)

آشوب شدن دل-دچار تهوع شدن
دورخیز کردن-دویدن از دور برای پریدن از روی چیزی

بُراق-خشمگین-عصبانی

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)
زیر شلواری-زیر جامه
چوب به سوراخ زنبور کردن-شوراندن و تحریک کردن عده ای

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

پیش رس-زود رس

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

تو ریختن دل-سخت نگران شدن و ترسیدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

زرد گوش-بی رگ-ترسو

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

 

اختر شمردن(شب‌بیداری)
بار و بنه-وسایل سفر

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی

درگاهی-آستانه
رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

دو پهلو حرف زدن-مبهم سخن گفتن
آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن

 

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

حق و حساب دادن-رشوه دادن-آجیل دادن

به ساز کسی رقصیدن-بازیچه ی کسی شدن-از کسی فرمان بردن

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

دل-معده
جَر-پیچ و خم راه

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم
دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن