تشخیص دروغ از راست : با این نشانه‌ها مچ دروغگوها را بگیرید
دروغ گفتن و فریب‌کاری یکی از عادی‌ترین رفتارای آدم‌هاست. تا یه چند وقت پیش تحقیقات کمی در مورد این که آدم‌ها هر چند وقت یه بار دروغ می‌می گن، انجام شده بود. اما بررسی‌های جدید نشون می‌دهد تقریبا ۹۶ درصد مردم هر چند وقت یه بار، دروغی کوچیک یا مصلحتی می‌می گن و اینطوری نیس که کسی در زندگی‌اش دروغ نگفته باشه.
این در حالیه که در نتیجه تحقیق دیگری که روی یکهزار بزرگسال آمریکایی انجام شد، ۶۰ درصد از شرکت‌کننده‌ها مدعی شدن که تا حالا هیچ دروغی در زندگی خود نگفته‌ان! عوضش محققان هم ثابت کردن که حدود نصف دروغ‌هایی که در این آزمایش مطرح شده فقط به وسیله ۵ درصد از شرکت‌کننده‌ها بیان شده.
با یه حساب سرانگشتی می‌توان فهمید که گسترش و آمار دروغگویی متغیره و نمی‌توان اندازه ثابتی واسه اون در نظر گرفت، پس می‌توان این‌طور حدس زد که فقط گروه کوچیکی از جامعه رو دروغگوهای حرفهای تشکیل داده‌ان.
واقعیت اینه که همه مردم گاه و بی‌گاه در زندگی خود دروغ می‌می گن. این دروغ‌ها بعضی وقتا سفید هستن و با هدف آسیب نزدن به احساسات بقیه صورت می‌گیرند. یه سریای دیگه هم بسیار کوچیک و بی‌ارزش هستن. اما بعضی وقتا هم ممکنه دروغ‌ها بزرگ و ادامه‌دار باشن و حتی شاید به یه جرم یا جنایت بزرگ منجر شه.
مردم عموما نمی‌تونن نشونه‌های دروغگویی رو تشخیص بدن
خیلی از مردم بر این باور هستن که خوب می‌تونن دروغ رو از واقعیت تشخیص بدن و فهمیده باشن که کی چه وقتی صادق نیس.
از روی عقل و منطق می‌توان تا حدی نبود صداقت رو فهمید. به طور مثال، عادی‌ترین نشونه‌ی غیرکلامی دروغگوها اینه که عموما آروم و قرار ندارن و هنگام بیان حرفهای نادرست در خود می‌پیچند و از فرم بدنشون می‌توان تشخیص داد یه مشکلی در کارشونه.
یا مثلا دروغگوها مستقیما در چشم‌های طرف مقابل نگاه نمی‌کنن یا هنگام بیان سخنان غیر واقعی زیاد و پشت سر هم پلک می‌زنند.
اما فارغ از این نشونه‌هایی که بیشتر می‌دانیم، محققان ثابت کرده‌ان خیلی از مردم در تشخیص راست از واقعیت ضعف دارن.
در تحقیقاتی که در سال ۲۰۰۶ میلادی انجام شد، مشخص شد مردم فقط در ۵۴ درصد از موارد می‌تونن دروغ رو از حقیقت تشخیص بدن و مهم‌تر این که در طول آزمایش مشخص شد ۵۰ درصد از این افراد هم به صورت شانسی تشخیص درست داشته‌ان.
عجیب‌تر اینکه این محققان مدعی بودن حتی کارآگاه‌های دوره دیده و کارشناسان تشخیص دروغ از راست هم در تشخیص درست دروغگوها با ضعف‌های زیادی مواجه هستن.
واقعیت اینه که تمیز دادن بین رفتار آدم‌های دروغگو از افراد صادق خیلی سخته و اصلا هم ملاک و مقیاسی واسه اندازه‌گیری نداره.
محققان از راه های مختلفی واسه تشخیص افراد دروغگو استفاده می‌کنن. فارغ از موارد ساده‌ای که در بالا گفتیم، در زیر بعضی از نشونه‌هایی که می‌تونه دروغگو یا راست‌گو بودن فرد رو نشون بده براتون نوشته‌ایم.
تشخیص دروغ از راست
۱- به زبون بدن فرد توجه کنین
وقتی موضوع سر تشخیص دروغگویی افراده، مردم بیشتر تمرکز خود رو روی «زبون بدن» طرف مقابل می‌گذارن تا به نشونه‌های رفتاری و ظاهری بفهمن که اون دروغ می‌گوید یا خیر. نشونه‌های استاندارد دروغ، حرکت سریع چشم‌ها، بی‌قراری و دوری از رابطه چشمیه.
با اینکه خیلی از مردم این رفتارها رو نشونه دروغگویی می‌دانند، اما واقعیت اینه که خیلی از اونا حتما در نتیجه دروغ گفتن بروز نمی‌کنن.
محققی به نام Howard Ehrlichman که متخصص روانشناسیه از دهه ۱۹۷۰ میلادی تا حالا در حال مطالعه و تحقیق روی حرکت چشم‌هاست. اون متوجه شده حرکت سریع چشم‌ها همیشه نشونه‌ی دروغگویی نیس.
در واقع چپ و راست کردن‌های متناوب چشم‌ها می‌تونه نشونه‌ی فکر کردن فرد باشه؛ یا ممکنه نشونه‌ی این باشه که فرد در تلاشه از حافظه بلندمدت خود خاطره یا موضوعی رو بیرون بکشه.
تحقیقات دیگری هم نشون داده با اینکه از روی سیگنال‌های فردی و رفتارها می‌توان واسه تشخیص دروغ از واقعیت استفاده کرد اما در مورد تعدادی از اونا (مثل حرکت چشم‌ها) باورها و برداشت‌های غلطی هست.
بخاطر این بهتره وقتی می خواید از روی زبون بدن راست رو از دروغ تشخیص بدین، بدونین که دقیقا روی چه رفتارهایی باید تمرکز کنین.
چه سیگنال‌های به دروغ مربوط هستن؟
روانشناسان و محققان در دانشگاه UCLA واسه تعیین رفتارهایی که به دروغ مربوط می‌شه علاوه بر آزمایشی که خود روی تعدادی داوطلب انجام دادن، ۶۰ آزمایش مطالعاتی دیگه رو هم مورد برسی قرار دادن. یافته‌های اونا شامل موارد زیر بود:
پرچم‌های قرمز و هشداردهنده کسایی که ممکنه دروغ بگن:
- مبهم و کلی صحبت کردن و ارائه ندادن جزئیات
- تکرار سوال قبل از جواب دادن به اون
- صحبت کردن با جملات کوتاه و پراکنده
- نبود توانایی در ارائه جزئیات وقتی صحبت‌ها به رقابت کشیده می‌شن
- نمایش رفتاری تیک مانند مثل بازی کردن با موها، فشار دادن انگشتان دست یا گاز گرفتن لب‌ها
سرپرست این تیم تحقیقاتی، «آر.ادوارد گایسلمن» در این رابطه گفته: تشخیص افراد دروغگو اصلا کار آسونی نیس اما با تمرین و تکرار می‌توان غیرواقعی بودن حرف‌ها رو تشخیص داد.
نشونه‌های زبون بدن بیشتر ضعیف‌ترین علایم هستن
محققان ثابت کرده‌ان که بر خلاف باور عموم، از روی نشونه‌های زبون بدن نمی‌توان به صحت یا سقم سخنان یه فرد فهمید. موضوع اینه که بعضی از این نشونه‌ها حتما علامت انحصاری دروغگویی نیستن و ممکنه در موقعیت‌های دیگری هم ظاهر شن.
- مبهم و مرموز بودن: اگه فرد به طور از قصد و از قصد از بیان جزئیات دوری کنه، ممکنه که در حال دروغ گفتن باشه.
- لحن غیرمطمئن: اگه فردی با لحن نامطمئن و لرزان صحبت کنه، احتمال اینکه در حال دروغ گفتن باشه زیاده.
- بی‌توجهی و بی‌فرقی: وقتی فرد می خواد خود رو بی‌فرق و بی‌علاقه نشون بده شاید تلاش داره تا با اینجور رفتار بزرگ نمایی‌شده‌ای، احساسات واقعی خود رو مخفی کنه.
- زیاد فکرکردن: وقتی از کسی خواسته می‌شه تا جزئیات داستان رو توضیح بده و اون واسه توضیح دادن زیاد از حد فکر می‌کنه، احتمال اینکه دروغ بگه زیاده.
نکته مهمی که باید به اون به این موضوع دقت لازم رو به عمل بیارین اینه که با اینکه بدن می‌تونه نشونه‌های دروغگویی رو بروز دهد اما شما باید سراغ علایم واقعی برید و از روی حدس و فکر فردی رو به دروغگویی متهم نکنین.
۲- از اون بخواین تا داستانش رو برعکس تعریف کنه
با اینکه بیشتر مردم واسه تشخیص دروغگویی بقیه روی زبون بدن و حالت‌های صورت اونا تمرکز می‌کنن اما کارشناسان این بر این باور هستن که این کار به جستجو بیشتر و دقت بالاتری نیاز داره.
یکی از راه های تشخیص دروغگوها اینه که از اونا بخواین داستان‌های خود رو برعکس، از زاویه‌ای دیگه یا با تغییر ترتیب وقتی تعریف کنن.
محققان می‌می گن نشونه‌های کلامی و غیرکلامی که نشون دهنده راست از دروغ هستن در اینجور شرایطی بیشتر می‌شن و راحت‌تر می‌توان واقعیت ماجرا رو تشخیص داد.
دروغ گفتن نه فقط یه روند شناختی سخته، بلکه فرد دروغگو انرژی خیلی از مغز مصرف می‌کنه تا بتونه رفتار و حرکات خود رو تحتِ کنترل داشته باشه تا بقیه متوجه دروغ اون نشن.
اونا واسه اینکه مطمئن شن مردم داستانشان رو باور کرده‌ان همه حواس خود رو جمع می‌کنن. همه این کارا انرژی خیلی از فرد می‌گیرد و اگه قرار باشه داستان خیالی رو سر و ته تعریف کنه، به انرژی مضاعفی نیاز داره و همین کمبود نیرو دلیل می‌شه تا فرد دچار اشتباه شده و دروغش لو بره.
این روش یعنی درخواست از مظنون واسه تعریف کردن برعکس ماجرا در چندین تحقیق روانشناسی بررسی شده و ثابت شد پلیس‌ها در اینجور حالتی بهتر می‌تونن دروغگو رو تشخیص بدن.
۳- به غریزه خود اعتماد کنین
براساس یه تحقیق علمی که در سال ۲۰۱۴ میلادی انجام شد، ثابت شد اولین عکس العمل افراد در برابر فردی که دروغ می‌گوید، درست‌ترین تشخیصه.
در این تحقیق، محققان از ۷۲ شرکت کننده درخواست کردن تا مصاحبه با شک دارین ساختگی رو ببینن. تعدادی از اونا یه چک یکصد دلاری رو از قفسه کتابخونه دزدیده بودن و بقیه این جرم رو مرتکب نشده بودن. اما از اونا درخواست شده بود تا همه به بازپرس دروغ گفته و بگن که اونا پول رو ورنداشته‌ان.
بیشتر شرکت‌کننده نتونستن دروغ رو از راست تشخیص بدن. داوطلبین فقط ۴۳ درصد از دروغگوها و ۴۸ درصد از راست‌گوها رو تشخیص دادن.
البته محققان وقتی توجه خود رو روی عکس العمل‌های ذاتی و حدس‌های قلبی داوطلبین گذاشتن، فهمیدن که مردم فقط به دل خود مراجعه می‌کنن، جواب‌های درست‌تری میدن.
حالا این سوال پیش میاد که اگه آدم می‌تونه به صورت ذاتی و از روی حدس و فکر نبود صداقت و دورویی رو تشخیص بده، به چه دلیل از این استعداد استفاده نمی‌کنه؟
جواب محققان اینه که تشخیص‌های ذاتی آدم‌ها با مسایل جاری در جامعه تداخل پیدا می‌کنه و بخاطر این در هاله‌ای از ابهام فرو می‌رود. بیشتر ما آدم‌ها به جای اعتماد کردن به قوه‌ی داخلی خود تمرکزمون رو روی رفتارای تکراری‌ای مثل توجه کردن به دو دو زدن چشم‌ها یا بی‌قراری طرف مقابل می‌گذاریم تا تشخیص بدیم که راست می‌گوید یا دروغ. همین حواس‌پرتی‌ها باعث می‌شن تا به دل خود اعتماد نکنیم و نتونیم به درستی دروغ رو از راست تشخیص بدیم.
کلام آخر در مورد تشخیص دروغگو بودن یا نبودن افراد
بدن شک مقاله‌های زیادی در اینترننت و مجله‌های چاپی در مورد روش‌های تشخیص دروغ هست.
اما بیشتر اونا فقط روی رفتارها و عکس العمل‌های بدنی دروغگوها تمرکز دارن.
بهترین روش واسه تشخیص دروغگو چیه؟ واقعیت اینه که نشونه یا علامت صد در صد ثابت‌شده‌ای واسه این وجود نداره. همه رفتارها، عکس العمل‌ها و شاخصه‌هایی که محققان به نشونه‌های دروغگویی ربط داده‌ان ممکنه مفاهیم دیگری داشته باشن و در عکس العمل به شرایط خاصی ایجاد شده باشن.
شاید بهتر باشه واسه تشخیص دروغگوها و مچ‌گیری اونا اول از همه به ندای اولیه دل خود گوش کنین و بعد با سوال پرسیدن‌های هوشمندانه و درخواست جزئیات ببینین که طرف دروغ می‌گوید یا خیر. اما از توجه تکراری‌هایی که گفته می‌شه دست وردارین. اگه کسی موقع صحبت زیاد پلک می‌زند شاید فقط استرس داره و دلیل نمی‌شه که دروغگو باشه. یا ممکنه اعتمادبه‌نفس پایینی داشته باشه و هنگام حرف زدن ناخن‌هاش رو بکنه.
براساس ظاهر افراد و رفتارای ظاهری اونا رو قضاوت نکنین.
