آنچه درباره قانون بیمه بیکاری باید بدانید
بیمه بیکاری واسه رفاه کارگران الزامیه و بعضی به این حق آشنا نیستن. تعداد افراد تحت پوشش بیمه بیکاری در ایران در سال ۱۳۸۰ برابر ۹۳ هزار نفر بوده که در ان سال حدود ۳ درصداز بیکاران کشور رو تحت پوشش قرار داد. تعداد افراد تحت پوشش بیمه بیکاری در سال ۱۳۹۶ برابر ۲۵۵ هزار نفر بوده که از جمعیت بیکار ۳.۵ میلیونی (سهم ۷ درصد) محاسبه شد.
وضعیت صندوق بیمه بیکاری از دید درآمدا و هزینه های اون طی دوره وقتی ۱۳۸۰ لغایت ۱۳۹۶ نشون داده شده.
ابعاد بیمه بیکاری
مهم ترین ابعادی که واسه ترسیم یه بیمه بیکاری می تونه در نظر گرفته شه، مواردی مانند اندازه پوشش بیمه بیکاری، مقرری بیمه بیکاری، شرایط گرفتن بیمه بیکاری، مدت زمان پرداخت بیمه بیکاری، پول و پله و سرمایه بیمه بیکاریه که با در نظر گرفتن وسعت این موارد، سیاستای بیمه بیکاری در جهان اشکال جور واجور داره.
به اصطلاحات زیر توجه کنین. شاید روزی به درد شما بخوره.
- اندازه پوشش بیکاران: در این بخش، جامعه هدف پوشش بیکاران تعیین می شه.
این طیف، می تونه از بیمه بیکاری گسترده همه بیکاران تا پوشش برنامه محدود به کارگران شاغل در بخشای خاصی متغیرباشد. - شرایط گرفتن بیمه بیکاری: در این بخش، جامعه هدف پوشش بیکاران تعیین می شه.
این طیف، می تونه از بیمه بیکاری گسترده همه بیکاران تا پوشش برنامه محدود به کارگران شاغل در بخشای خاصی متغیر باشه. - شرایط گرفتن بیمه بیکاری: در بیمه بیکاری، شرایط دریافت بیمه بیکاری از آدمایی که درخواست کننده قادر و مایل به انجام کار باشه و بیکار هستن تا فرادی که مدت زمان مشخصی که حق بیمه بیکاری پرداخت کرده باشن، می تونه فرق داشته باشه.
- مقرری بیکاری: مقرری بیکاری، می تونه به اندازه درصدی از متوسط دستمزد در دوره اشتغال قابل از بیکاری و یا میزانی از دست کم دستمزد تعیین شده باشه. بعضی وقتا هم مقرری رو براساس وضعیت خانوادگی (تاهل) و سن و موقعیت مالی مقرری بگیر، کاهش می کنن. بررسی اون، باید اداره کل تامین اجتماعی استان محل سکونت شما و با معرفی کارفرما و تایید اداره کل کار استان محل سکونت میشه.
- پول و پله و سرمایه بیمه بیکاری: منابع تامین مالی بیمه بیکاری، بیشتر در سه بخش کارفرما و کارگر و دولت تامین می شه.
- مدت زمان پرداخت بیمه بیکاری: در غالب کشورای دنیا، مدت زمان پرداخت مقرری بیکاری شش تا ۲.۵ ماه ساله. ولی در هر حال، طول مدت پرداخت مقرری بستگی مستقیم به مدت زمان پرداخت حق بیمه یا مدت زمان تحت پوشش بودن داره.
بیمه بیکاری
ابعاد بیمه بیکاری براساس قانون بیمه بیکاری در ایران
قانون بیمه بیکاری که در سال ۱۳۶۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، موارد زیر رو شامل می شه که علاقمندان به بیمه بیکاری در نظر داشته باشن:
- افراد تحت پوشش: کلیه مشمولان قانون تامین اجتماعی که پیرو قانون کار و کشاورزیه.
- شرایط گرفتن دریافت مقرری: فرد باید موقع وقوع بیکاری، دست کم سابقه پرداخت دست کم ۶ ماه بیمه رو داشته باشه. (این بند شاید هر سال عوض شه)
- منابع صندوق: ۳ درصد از لیست حقوق و امتیازات افراد بیمه مشمول قانون کار و تامین اجتماعی که به وسیله کارفرما تامین و پرداخت می شه.
- اندازه مقرری: اندازه مقرری رزوانه بیمه شده بیکار برابر ۵۵ درصد متوسط مزد یا حقوق یا کارمزد روزانه بیمه شده.
- مدت پرداخت مقرری: کل زمان پرداخت مقرری براساس ماده ۷ قانون بیمه بیکاری واسه مجردان بیشترین حد ۳۶ ماه و واسه متاهلان بیشترین حد ۵۰ ماه است.
چالشا و محدودیتای بیمه بیکاری و رویکردهای مناسب اون
با در نظر گرفتن سابقه بیمه بیکاری در کشورای جهان و مقایسه تطبیقی اون با قانون بیمه بیکاری و بررسی وضعیت صندوق بیمه بیکاری، چالشایی از ابعاد جور واجور پیش روی صندوق بیمه بیکاریه که به اون توجه کنین:
مواد قانون بیمه بیکاری از نظر منابع، مدت، مبلغ و از دید بعد نظارتی، با هیچ کدوم از قوانین بقیه کشورای هماهنگی و هم خوانی نداره و در نوشتن اون از تجارب کشورای با سابقه استفاده نشده. دست کم سابقه واسه دریافت مقرری بیمه بیکاری بسیار نازل در نظر گرفته شده طوری که منتهی به سو به کار گیری قانون می شه.
مهم ترین مشکل مدیریت قانون بیمه بیکاری، اجرای مشترک قانون به وسیله دو دستگاه مجری یعنی وزارت کار و سازمان تامین اجتماعیه.
با در نظر گرفتن اینکه منابع صندوق فقط از سمت کارفرما تامین می شه، ظرفیت مالی صندوق بالاتر از تعهدات اون هستش . نبود تعیین هدف دار و گزینشی اندازه مقرری واسه افراد تحت پوشش، باعث افزایش اندازه مقرری در بالاتر رفتن انتظارات مقرری بگیران در پیدا کردن شغل می شه.
با در نظر گرفتن بررسیای به عمل اومده در کشورای جور واجور و بررسی قانون بیمه بیکاری در ایران پیشنهادهای زیر قابل تامله:
- از نظر تامین منابع صندوق، ضرروریه که بازنگری جدی صورت بگرد. به گونه ای که کارگر در تامین مالی سهیم باشه و دولت هم کسری های صندوق رو جبران کنه.
- کاهش دست کم اندازه مقرری به کمتر از دست کم دستمزد و طراحی ساختار مناسب مانند مشروط کردن پرداخت بیمه بیکاری به ارتقای مهارتای شغلی و مشروط ساختن به جستجوی شغل در نظر گرفته شه.
- با در نظر گرفتن اینکه حدود نصف بیکاران کشور قبلا شاغل نبوده ان، لازمه تا طوری این افراد هم تحت پوشش حمایتای اجتماعی هم چون دریافت شکلای جور واجور کمک هزینه ها که در کشورای پیشرفته به کار بسته شده قرار بگیرن.
- کاهش مدت دریافت مقرری ضمن بهره مند کردن طیف وسیع تری از بیکاران، از نبود کارایی اونا هم به دلیل طولانی شدن مدت بیکاری جلوگیری می کنه.
