کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 311

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

 

آبِ جو(ب)(مال دنیا، هرچیز فراوان و بی‌ارزش)

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن

بغض کردن-متاثر و غمگین شدن و به خود فرو رفتن

دوستی خاله خرسه-دوستی از روی نادانی که موجب زیان شود

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح

پُخت کردن-پختن

آهوی خاور-آفتاب

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن
داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

 

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

بریز و بپاش-دم و دستگاه-خرج بسیار

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

خندق بلا-شکم

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

زلم زیمبو-لوازم بی مصرف و بی ارزش

پر گویی-روده درازی-پر چانگی

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

پِی-دنبال

چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

 

آبدار(سخت، شدید، سنگین)

روغن کرمانشاهی-روغنی که در کرمانشاه از شیر گاو و گوسفند به دست می آورند و به ترین روغن زرد است

زیر جامه-زیر شلواری
پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری
آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

 
پرند-حرف بی هوده
آلت فعل-وسیله‌ی انجام کار
اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن

چروکیدن-چین دار شدن

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

رک و راست-صاف و پوست کنده-صریح
به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

زاق-چشم زاغ چشم

 

درد دل-غم و اندوه درونی

 

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

دایی-برادر مادر-لقبی برای ابراز صمیمیت

چیز دار-ثروتمند

زیر درختی-میوه هایی که زیر درخت فرو می ریزند

آمده(شوخی و لطیفه)

از زورِ-از شدت-از بسیاری

رانندگی-فن راندن وسایط نقلیه-اصول و قواعد راندن

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

دوره کردن-درسی را دوباره و سه باره خواندن-حلقه زدن به دور چیزی یا کسی

دو به هم انداز-فتنه انگیز-سخن چین

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

 

به سر دویدن- با سر رفتن

جراندن-جر دادن-پاره کردن

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن
ادا اطوار-پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه
بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

باد هوا-وعده ی دروغ-چیز پوچ و بی اعتبار

خانه تکانی-پاکیزه کردن خانه و وسایل خانه به صورنی اساسی در آغاز هر سال

 
از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر
پُر-لبریز-کامل-سیر-زیاد

چش-چشم

خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید
آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

چراغ پا شدن-بر روی دو پا ایستادن اسب

اهل بیت-اهل خانه-خانواده

 

پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

تنگاب آمدن-به جان آمدن

 

خاله ماستی-آدم بی اهمیت و بی ارزش

 
دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند
جَر-پیچ و خم راه
چهار طاقی-فضای سقف دار و بدون در

حمله-بیماری غش-صرع
حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن

بی معنی- بیخود

برای فاطی تنبان نشدن-بدرد نخوردن-قانع کننده نبودن-فایده نداشتن

از لجِ(از سر لجاجت، از روی خشم)

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

بپا-مواظب باش-متوجه باش

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

پیش کردن-راندن به جلو

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

 

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

زین کردن گربه ی کسی-کسی را به زحمت انداختن-کسی را گرفتار دردسر و ناراحتی کردن

 
تبریک گفتن-خجسته باد گفتن-دعای برکت کردن

خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن

چُغُلی-سخن چینی-غیبت-شکایت

 

 

پاتختی-چارپایه ی کوچک کنار تختخواب-روز بعد از عروسی

چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

چُسک-دمپایی-کفش سبک و راحت

چراغان شدن-جشن گرفتن

چشمه-نوع-قسم

بابا بزرگ-پدر بزرگ

داش-لوطی-مشدی

رو زیاد کردن-پر رو شدن-توقع زیادی داشتن

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن
اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

 

 

دَم گرفتن-همنوایی کردن در خواندن و سرود-کنایه از توافق و پشتیبانی
خونین و مالین-زخمی-خونی شده

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند
تا-توانایی

زحمت کشیدن-کار کردن

 

پا-حریف

 
بی طرف-کسی که در دسته بندی گروهی شرکت و دخالت ندارد
پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

بزرگداشت-احترام-تکریم

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن
خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن
پیش زدن-جلو زدن-سبقت گرفتن

چک و چانه زدن-چانه زدن-وراجی کردن-مذاکره ی فراوان کردن

 
آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

چال افتادن-گود شدن

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

تَک-بی نظیر-مفرد-تنها

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

دود چراغ-کشیدن شیره

آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی
خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

تحویل دار-کسی که در بانک از مشتری پول می گیرد و یا به او پول می دهد

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

 
خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

راست رفتن-مستقیم رفتن-بدون دردسر رفتن

راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن
بنده منزل-خانه ی من

دست یکی داشتن-همدست شدن-متحد شدن

از سر نو(دوباره)
درینگ درینگ-صدای شکستن شیشه-صدای برخورد پیاپی چیزی به فلز یا شیشه

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع

 

تیغه-هر چیزی که مانند تیغ باشد-دیوار نازک

از شوخی گذشته-حالا برسیم به مطالب جدی

 

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

دست آموز کردن-تربیت کردن

جیک-صدا-آواز

دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی
دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان
خسارت دیدن-زیان دیدن

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب
خرناس-نگا. خُرخُر

چِل-خل و دیوانه

 

پا گذاشتن-وارد شدن-رسیدن

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)

به آخر خط رسیدن-به پایان کار

تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

 

تو ریختن دل-سخت نگران شدن و ترسیدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

 

 
بغل زدن-زیر بازو گرفتن

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن-ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش
دیگ به سر-لو لو

حرص خوردن-عصبانی شدن

خجالت دادن-کسی را شرمسار کردن

خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک

زهره ترک شدن-زهره آب شدن

 

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن

دروغ دسته نقاشی-دروغ گنده-دروغ شاخدار

 

تار و مار-متفرق-پراکنده

آن روی کسی بالا آمدن(خشمگین شدن)

آشنا روشنا-دوست آشنا

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

خوش قلق-رام-خوش خوی

تخته پوست انداختن-زمانی دراز نزد کسی ماندن-کنگر خوردن و لنگر انداختن

بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

تا برداشتن-تا شدن-خم شدن

جز و ولز-نگا. جز و وز

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)
خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)

دست شستن از چیزی-از چیزی دست کشیدن-از داشتن چیزی ناامید شدن

دبه کردن-دبه در آوردن

از زور پسی-از روی ناچاری-اجبارن

تپل مپل-چاق و چله

اَتَر زدن-فال بد زدن
پشت کسی باد خوردن-دلسرد شدن از کاری پس از مدتی استراحت یا بیکاری-از دل و دماغ افتادن

 

این سفر(این بار)

تو سر کسی زدن بر کسب-منت گذاشتن-به رخ کسی کشیدن
برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش

 

خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده

جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن
از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

آش هفت جوش(قضیه‌ی پیچیده)

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

اداره بازی-پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری

باز شدن نیش کسی-تبسم کردن از روی خوشحالی و خوشوقتی

حرف پهلودار-سخن کنایه آمیز

اُرس و پرس-پرسش و پاسخ

پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

چشم واسوخته-چشم برتافته

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

دو دستی تقدیم کردن-با رضایت خاطر و احترام دادن

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی
خرناس-نگا. خُرخُر

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

چوروک خوردن-چین برداشتن

راپرت-گزارش-خبر

بد قول-بد عهد-آن که به قول خود وفا نکند

خرجی-پول لازم برای گذران روز
دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم

خرد و خمیر شدن-بسیار خسته شدن-له و لورده شدن

بی تفاوت-بی اعتنا

الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)
جالباسی-کمد لباس-جا رختی

چوبک-خرده های چوب که برای شستن لباس به کار می رود

دل پُر داشتن-کینه و دلخوری دیرینه داشتن

آب چشم گرفتن-ترسانیدن-به گریه انداختن

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن

دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)
چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن
از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

حرف را خوردن-ناگهان سخن را بریدن و خاموش شدن

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

خشکه بار-نگا. خشکبار
پشتک چار کش-نوعی بازی که کسی خم شده و کسی از پشت بر کمر او می جهد-جفتک چارکش

حلال واری-نگا. خلال وار

خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

حلبی-کنایه ازجنس آهنی کم مقاومت

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

چیزیش شدن-رازی در دل داشتن-حال غیر عادی داشتن

دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن

 

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

حمامی-گرمابه دار
 

آب تاختن(پیشاب کردن)

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

حتم داشتن یق-ین داشتن
خیر باشد-پس از شنیدن خواب کسی به فال نیک به او می گویند
دست به گریبان شدن-با هم به جدال پرداختن-گلاویز شدن
تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

زینه-پله

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

دست به یکی کردن-همدست شدن-متحد شدن
خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

جاده خاکی-راهی که با وسایل فنی ساخته نشده است
از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی

 

حیوونی-نگا. حیوانکی

اشک تمساح(گریه ی دروغین)

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن
از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

زلف گذاشتن-موی خود را بلند کردن

جیغ و داد-داد و فریاد

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

آکِله-جذام-زن سلیطه

رقاصی کردن-کارهای ناشایست و سبک کردن

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

دک و پوز-دهان و لب و دندان

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

خاطرخواه شدن-عاشق شدن-دل باختن

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

دل رحم-مهربان

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن
چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن
دل غشه گرفتن-متاثر و ناراحت شدن-بی حال شدن-دچار ضعف شدن

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

 

خدا برکت-خدا بیش ترش کند
خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

بور شدن-دماغ سوخته شدن-خجالت زده شدن

خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

خوب شدن-شفا یافتن-تندرست گشتن

ته دار-پایه دار

حیوونی-نگا. حیوانکی

جهان پهلوان-بزرگ ترین پهلوان دنیا-پهلوان جهان

دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن
حقه زدن-فریب دادن

ریختگی-ریزش

ارواح شکمت-ارواح بابات

خفه خون-خفقان

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

چشم زخم میرزا مهدی خانی-شکست بزرگ
چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است
جگر خون کردن-رنج بسیار دادن

آدم بگو بخند(شیرین‌زبان و بذله‌گو)

خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

 

با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

 

چیز-آلت تناسلی

از سر کسی زیاد بودن-بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

دنگ دنگ-صدای برخورد دو چیز سخت به هم

خشت مالیدن-چاخان کردن-لاف زدن

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن

آب خنک خوردن-به زندان افتادن

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن

پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن
خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن

 

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

چار سو-چهار راه-جایی از بازار که در هر چهار سمت آن دکان و مغازه باشد
پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی
رک رک نگاه کردن-چپ چپ نگاه کردن-بر بر نگاه کردن

 

حرف گوش کردن-حرف شنوی داشتن

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن